Información básica

Identificador
434,006b
Lengua
Occitano
Género | Forma
Pastorela
Estrofismo
Coblas doblas
Rima
a b a b c b c b c b c b
Estructura métrica
7 6' 7 6' 7 6' 7 6' 7 6' 7 6'
Terminaciones
-or
-ena
-an
-endre
-atge
-ora
Comentarios

Ocho coblas doblas y dos tornadas. Las rimas a y c son fijas.

Edición base

Página(s)
32-37, núm. 13

Manuscritos

Manuscrito
Folio(s)
30v-31r

Otras ediciones y estudios

Página(s)
390-410
Referencia bibliográfica
Página(s)
178-187, núm. 17
Referencia bibliográfica
Página(s)
vol. 2, 167-179, núm. 89

Texto

I
En may, can per la calor
val mays cendatz que pena,
e contra lausenjador
amor son dart empena,
trobey un pastor seyan
erb'en un camp d'avena,
delgat, gras, si benestan
no·l pari'os ne vena,
e dezia ab so notan :
«Fols es qui no·s refrena,
e qui mena guerreyan
caval c'a mal s'afrena.

 

II
Ca[ r] Floris ab Blanxaflor,
ne Paris ne Elena,
no·m pogren dar gaug major
c'ar toza blanx'e lena;
li queri, humilian
pus c'a Deu Madalena,
que·m cambies pen'ir'e dan
pus [es] gen, nov'e lena;
..........................
can la vi, part milena
no[m] pogra dar del joy gran
que·m dey qui·m des Bilena. »


III
Pero ans c'anes aylor .
tot lo tort gran e mendre
qu'es entre leys e·l pastor,
que vi d'iros conpendre,
demandey qu'ira manan
fa·ls pus prims sobrependre;
e·l pastor dix suspiran:
«L'autrer me fe·l cor fendre,
c'un clerg'i trobey bayzan;
per c'om deuria pendre
cel qui toza ser ne blan,
car trop volon empendre.»


IV
«Seyner», dix la toz'ab plor,
«no·l fari'eu despendre
s'era pendntz, c'un myllor
n'auria, nin e tendre.»
El pastor anet sobran
l'ir'e volc [l']escoxendre;
mas puis dix: «Li vila fan
ço per que·s fan rependre;
mas es c'an las tozas dan
e mals can volon vendre,
car trop vend'en car tot l'an,
mas peyts es del revendre.»


V
«Pastors», fi·m eu, «dezonor
no fa, ne ditz oltratge
toza vas son amador,
pus am ses cor volatge.
Ailatz vostr'ir'ublidan ;
no·us pensetz vilanatge.»
«Seyner», dix la toza·n tan,
«m'espozetz dins l'ombratge;
er fug me reptan d'enjan,
can m'a to [u]t pusselatge;
si tuit aytal uzaty'an,
mal fa qui·ls cre ses gatge. »


VI
« Tozana, vostra clamor
tornatz en alegratge,
e vos, pastors, la tristor;
e faytz lo maridatge.»
«Seyner, mal, al meu senblan,
gardatz d'amor l'uzatge,
c'om, can fa marit d'aman,
li tol son eretatge.»l
Ab tan passet nos denan,
suzau, ses gran barnatge,
us cavalers conortan
una dona·n l'erbatge.


VII
El pastors qui·ls vi, dix !or,
ans qu'eu, qu'esters mals fora :
«Qui etz, c'anatz ab l'ardor,
can l'erba descolora? »
El cavaler dis pessan:
«Eu soy Pretz, c'an tot'ora
aquesta domna destran,
c'a nom Valor, e plora
can hom li va·l seu merman,
que tals la dezon[o]ra
qui la sol anar honran,
per qu'en paucs locs demora.»

 

VIII
«A reyn[a] e mosseynor !
lo Rey, qui·us genç'e·us flora
preyatz, Pretz, que·us do aut cor,
e Valor, marit, c'ora
es; e crey c'a vos daran
Cateyluyna, c'onor [a] ;
ez ab Valor caçaran
Arago, qui·l honora.
Anatz, no·us anetz tardan,
que l'aut Reys s'avigora;
qu'eu reman l'erba lian,
e pendray la pastora.»


IX
Puys dix, suzauet baysan
[s'] amia la pastora,
«S'aquest matrimoni fan
- no·m sal Cel c'om azora -,
deçazaut lo partiran,
don mans faitz se desflora,
o parentes, o querran
tot l'aver enans d'ora,


X
si·l Reys no·ls en va forçan,
qui·ls daur'e·ls genc'e·ls flora;
car si moron ses enfan
dans es qui ja no·n fora.»

    I
    En mayo, cuando por el calor vale más cendal que pieles, y amor empluma su dardo contra los aduladores, encontré a un pastor segando hierba en un campo de avena, esbelto, sano, tan lleno de salud que no se le notaba hueso ni vena, y decía, acompañándose con música: «Necio es quien no se modera, y quien guerreando lleva caballo que difícilmente se frena.


    II
    Pues Floris con Blancaflor, ni Paris ni Elena no podrían darme gozo mayor como ahora moza blanca y suave; le supliqué, más humildemente que Magdalena a Dios, que me trocase pena, indignación y daño, pues es gentil, joven y dulce, [por] ... ; cuando la vi me proporcionó tal gozo que quien me diese Villena no me podría dar la milésima parte.»


    III
    Pero antes de que siguiese adelante [explicando] los grandes y pequeños agravios que median entre ella y el pastor, le vi inflamarse de tan indignado; le dije que cuando manda la ira, sorprende a los más avisados. Y el pastor dijo suspirando: «El otro día me atravesó el corazón, pues la encontré besando a un clérigo; por lo que debe de ser ahorcado quien sirve y corteja a moza, porque quiere emprender demasiado.»


    IV
    «Señor», dijo la moza entre lloros, «si estuviese ahorcado, yo no lo descolgaría, porque tendría otro mejor, joven y tierno». El pastor fue acrecentando la ira y quiso arañarla; pero después dijo: «Los villanos obran de modo que se hacen reprender; pero es porque las mozas hacen daño y mal cuando quieren vender, pues venden demasiado caro todo el ano, pero es peor el revender.»


    V
    «Pastor», respondí yo, «la moza no hace deshonor ni dice ultraje a su enamorado, si ama sin intención veleidosa. Id olvidando vuestra indignación; no os imaginéis vileza.» «Señor», dijo entonces la moza, «esposadme dentro de la umbría; ahora me rehúye, acusándo[me] de engaño, cuando me ha robado [mi] doncellez. Si todos tienen tal costumbre, mal hace quien los cree sin fianza.»


    VI
    «Mocita, vuestra queja convertidla en alegría, y vos, pastor, la tristeza; y celebrad el matrimonio.» «Señor, a mi parecer, mal seguís la costumbre de amor, porque cuando al amante se le hace marido, éste le roba toda su herencia.» Entretanto paso por delante de nosotros, despacio y sin gran sequito, un caballero que consolaba a una dama en el herbaje.


    VII
    El pastor, cuando los vió, les dijo, antes que yo [pudiese hablarles] - pues lo contrario malo seria, [tan enojado como estaba] - : «¿Quien sois, que vais bajo el ardor que descolora la hierba?» El caballero respondió mesuradamente: «Yo soy Merito, que voy siempre acompañando a esta señora, que se llama Valor, y llora cuando alguien le va escatimando lo suyo, pues hay quien la deshonra siendo así que solía ir honrándola, por lo que mora en pocos sitios.»


    VIII
    «¡Ah, reina y mi señor!, pedid, Mérito, que el Rey, que os embellece y os engalana, os dé buen ánimo, y [a vos], Valor, marido, que ya es hora. Y creo que a vos, [Merito], os darán Cataluña, pues tiene honor, y con Valor casarán a Aragón, que lo honra. Marchad, no os demoréis, que el alto Rey se vigoriza; porque yo me quedo hacinando la hierba y tomare a la pastora.»


    IX
    Luego dijo, besando suavemente a su amiga la pastora: «Si celebran este matrimonio - no me salve Aquel que es adorado -, el descontento, por quien se desarreglan muchos hechos, o el parentesco, lo separaran, o pretender: in toda la hacienda antes de hora, [X] si no se les opone el Rey, quien los embellece, adorna y engalana, pues si mueren sin hijos habrá más daño que nunca.»


    (Riquer, Obras completas del trovador Cerverí de Girona)

    I
    In May, when heat makes sendal better than fur, and love adorns her dart with feathers against flatterers, I found a shepherd reaping grass from a field of barley, slender, healthy, so full of health that one could not see bone nor vein, and he said, to a tune of music: “It is foolish to act without measure, and whoever fights on horse can hardly restrain himself.

    II
    Since neither Floris and Blancheflor, nor Paris and Helen, could give me greater joy than a fair and soft girl; I begged her, more humbly than Magdalene addressing God, that she would help me get rid of sorrow, indignation and hurt, for she is pleasant, young and sweet, 
    .........................
    for, when I saw her, she granted me so much pleasure that whoever would give me [the lordship of] Villena would not have given me a thousandth part.

    III
    But before she proceeded to tell me about the great and small grudges exchanged between her and the shepherd, I saw him swell up with indignation; I told him that whenever wrath rules even the more alert are surprised. And the shepherd whispered: “The other day she pierced my heart, for I found her kissing a clergyman; whoever serves and courts a girl might be hanged, for they want to undertake too many things”.

    IV
    “Sir”, said the lady while crying, “if you were hanged, I would not unhang you, for I would have someone better, young and gentle”. The shepherd’s wrath was increasing, and he wished to scratch her; but the later said: “Villains act in such a way that they merit rebuke; but that is because girls do harm and evil when they sell, for they sell at too high a price all year round, but reselling is worse.

    V
    “Shepherd”, I replied, “the girl neither dishonours nor insults her lover, if she loves without vane intention. Go, forget your indignation, imagine no vileness”. “Sir”, then said the girl, “marry me in this shaded spot; now he rejects me, accusing me of falsehood, when he has stolen my maidenhood. If all follow this custom, whoever believes them without proof acts wrongly”.

    VI
    “Little girl, turn your complaint into joy, and you, shepherd, [do the same with] your sadness; and be wed”. “Sir, it seems to me that you wrongly follow the custom of love, because when a lover becomes a husband, he steals her inheritance”. Meanwhile, a knight who was consoling a lady on a patch of grass passed by us slowly without a large entourage.

    VII
    When the shepherd saw them, he said, before I could, which was just as well, [since I was so angry]: “Who are you, who travel under the scorching sunlight?” The knight answered in a measured way: “I am Merit, I am always accompanying this lady, whose name is Worth, and who cries every time somebody cheats her of what is due to her, since there are those who dishonour her when they used to honour her, which is why she lingers in few places”.

    VIII
    “Ah, my queen and my lord! Merit, ask the King to grant you beauty and ornaments, so he might give you good spirits, and [the same to you] to you Worth, husband, for it is time. And I believe that to you, [Merit], they will grant you Catalonia, which has honour, and will marry Worth to Aragon, which will honour him. Leave, do not tarry, for the high King invigorates; because I will stay here on the grass, and I will take the shepherdess”.

    IX
    Then he said, while softly kissing his friend the shepherdess: “If they celebrate this marriage – may He who is adored not save me – discontent, which undoes many things, will spread, and kinship and pretence will separate them: in all their property, before time

    X
    If the King does not oppose them, he who embellishes, adorns and ornaments [them], then, if they die without children, more harm that ever will be done.

    (Traducción de Pol Bridgewater)

    Música conservada

    Música conservada
    No